Kanada, girişimcilere sunduğu destekler, güçlü ekonomisi ve göçmen dostu iş kurma politikaları ile iş dünyasında kendine yer edinmek isteyenler için oldukça cazip bir ülkedir. Kanada’da kendi işinizi kurmayı planlıyorsanız, şirket kurma süreçleri, vergi düzenlemeleri ve yasal yükümlülükleri bilmek büyük önem taşır. Bu yazıda, Kanada’da iş kurmak isteyen Türk girişimciler için temel adımları ve dikkat edilmesi gereken noktaları açıklayacağız.
1. Kanada'da Kendi İşinizi Kurmak ve Süreçleri
Kanada'da şirket kurmak isteyen girişimcilerin birkaç farklı şirket yapısı arasında seçim yapması gerekir. Hangi yapının sizin iş modelinize en uygun olduğunu belirlemek, işinizi kurarken atmanız gereken ilk adımdır. En yaygın şirket türleri şunlardır:
Şirket Yapıları
Sole Proprietorship (Tek Kişilik Şirket): En basit ve hızlı kurulan şirket yapısıdır. İşin tüm sorumluluğu ve kontrolü sahibine aittir, ancak işin borçları ve yükümlülükleri de tamamen şahsi sorumluluk altındadır.
Partnership (Ortaklık Şirketi): Birden fazla kişi tarafından kurulan ortaklık yapısıdır. Ortaklar, kârı ve zararı paylaşır, ancak her bir ortak, şirketin borçlarından şahsen sorumludur.
Corporation (Anonim Şirket): Şahsi sorumluluğunuzu en aza indiren bir yapıdır. Anonim şirket kurmak, daha fazla yasal düzenleme ve maliyet gerektirir, ancak büyümeyi hedefleyen girişimciler için daha güvenli bir yapıdır.
Her şirket yapısının avantaj ve dezavantajlarını değerlendirdikten sonra, iş modelinize en uygun olanı seçmelisiniz.
Kanada'da şirket yapıları hakkında daha fazla bilgiye aşağıdaki adresten ulaşabilirsiniz:https://www.canada.ca/en/services/business/start/shapes.html
İşletme İsmi Kaydı ve Lisanslar
Şirket yapınızı belirledikten sonra işletme ismini kaydettirmeniz gerekmektedir. Kanada’da bir işletme ismi kaydetmek için aşağıdaki adımları izlemelisiniz:
İşletme İsmi Seçimi: İşletme adının benzersiz olması önemlidir. Aynı ismi kullanan başka bir işletme olmamalıdır.
NUANS Raporu: Anonim şirket kurmayı planlıyorsanız, NUANS (Newly Upgraded Automated Name Search) sistemi üzerinden işletme adınızın benzersiz olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Bu rapor, Kanada federal ve eyalet düzeyinde ticari isimlerin ve markaların kaydını gösterir.
Ayrıca, belirli sektörlerde iş yapmayı planlıyorsanız, gerekli ticari lisansları ve izinleri almanız gerekebilir. Lisanslar ve izinler eyalete ve sektöre göre değişiklik gösterir. Hangi lisansların gerekli olduğunu öğrenmek için BizPal hizmetini kullanabilirsiniz.
İşletme Numarası (Business Number) ve Vergi Kayıtları
Kanada’da bir işletme kurarken, Kanada Gelir İdaresi’ne (Canada Revenue Agency, CRA) kayıt yaptırmanız ve işletme numarası (Business Number, BN) almanız gerekir. BN, vergi beyannamesi vermeniz, işçi çalıştırmanız veya KDV (GST/HST) gibi vergilere kayıt olmanız için kullanılır. İşletmenizin GST/HST gibi vergilere tabi olup olmadığını CRA ile görüşerek belirleyebilirsiniz.
CRA’nın işletme numarası ve vergi kayıtları hakkında daha fazla bilgi almak için şu adresi ziyaret edebilirsiniz:https://www.canada.ca/en/revenue-agency/services/tax/businesses.html
2. Kanada'da Vergi Düzenlemeleri
Kanada’da bir işletme kurduktan sonra, belirli vergi yükümlülüklerine tabi olursunuz. İşletmenizin türüne ve yıllık gelirine bağlı olarak değişen birkaç temel vergi düzenlemesi bulunmaktadır.
Gelir Vergisi (Corporate Income Tax)
Kanada’da anonim şirketler, federal ve eyalet düzeyinde gelir vergisine tabidir. Federal şirket gelir vergisi oranı %15 civarındadır, ancak eyaletlere göre bu oran değişiklik gösterebilir. Küçük işletmeler için daha düşük vergi oranları geçerli olabilir.
Vergi beyannamesi hakkında daha fazla bilgi için linkte.
Mal ve Hizmet Vergisi (GST/HST)
Kanada’da işletmeler, sattıkları ürün ve hizmetler üzerinden GST (Goods and Services Tax) veya HST (Harmonized Sales Tax) toplamakla yükümlüdür. Hangi vergiyi uygulayacağınız, işletmenizin bulunduğu eyalete bağlıdır. Örneğin, Ontario'da HST %13 iken, Alberta'da sadece %5 GST uygulanır. Yıllık 30.000 CAD’den fazla gelir elde eden işletmelerin GST/HST kaydı yaptırması zorunludur.
GST/HST hakkında detaylı bilgi için:https://www.canada.ca/en/revenue-agency/services/tax/businesses/topics/gst-hst-businesses.html
Çalışanlar İçin Vergiler
İşletmenizde çalışan işçiler varsa, çalışanlarınıza ödediğiniz maaşlardan kesilecek gelir vergisi, Kanada Emeklilik Planı (CPP) katkıları ve istihdam sigortası (EI) primlerini CRA’ya ödemekle yükümlüsünüz.
Kanada Emeklilik Planı (CPP): Çalışanlarınız için belirli bir oranda emeklilik katkısı yapmanız gerekir.
İstihdam Sigortası (EI): İşten ayrılan çalışanların gelir desteği alabilmesi için istihdam sigortası primi ödenmelidir.
3. Hukuki Yükümlülükler
Kanada’da işletmenizin büyüklüğüne ve sektörüne bağlı olarak bazı hukuki düzenlemelere uymanız gerekir. Şirketlerin çalışma yasalarına, işçi haklarına ve tüketici koruma kanunlarına uyumlu olması zorunludur.
Çalışma Yasaları ve İşçi Hakları
Kanada, çalışanların haklarını koruyan katı çalışma yasalarına sahiptir. Çalışanlarınıza güvenli bir çalışma ortamı sağlamak, asgari ücret ödeme ve iş saatleri ile fazla mesaiyi düzenlemek gibi yasal yükümlülükleriniz bulunmaktadır. İşletmenizde çalışan işçiler için insan kaynakları düzenlemelerine uymanız gerektiğinden, işçi haklarını koruyan eyalet yasalarını incelemeniz önemlidir.
Ticaret ve Rekabet Kanunları
Kanada’da faaliyet gösteren tüm işletmeler, Rekabet Kanunu’na (Competition Act) uygun şekilde iş yapmak zorundadır. Bu kanun, adil ticaret, haksız rekabet ve tüketici haklarını koruma amacıyla oluşturulmuştur.
4. Kanada'da İş Kurarken Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Faktörler
Pazarlama ve Müşteri Kitlesi
Kanada'da kendi işinizi kurmak için hedef kitlenizi doğru belirlemek ve pazarlama stratejilerinizi buna göre şekillendirmek başarı için kritiktir. İşletmenizi büyütmek için dijital pazarlama kanallarını kullanarak geniş kitlelere ulaşabilirsiniz. Ayrıca, Kanada’da yerel toplulukları ve kültürel dinamikleri göz önünde bulundurarak etkili bir iş planı hazırlamalısınız.
Networking ve Mentorluk Programları
Kanada’da iş dünyasında başarılı olmanın en etkili yollarından biri güçlü bir networking ağı oluşturmaktır. İş ağınızı genişletmek için girişimcilik etkinliklerine, konferanslara ve iş dünyasına yönelik topluluklara katılabilirsiniz. Ayrıca, birçok mentorluk programı yeni girişimcilere rehberlik sağlamaktadır.
Startup Canada: Kanada’da girişimcilik ekosistemine yönelik çeşitli etkinlikler ve mentorluk fırsatları sunar.
Kanada’da kendi işinizi kurmak heyecan verici bir fırsat olsa da, yasal süreçlere hakim olmak ve vergi yükümlülüklerine dikkat etmek büyük önem taşır. İşletme yapınızı doğru seçmek, gerekli lisansları almak, vergi yükümlülüklerinizi yerine getirmek ve işçi haklarına uyumlu bir işletme oluşturmak başarılı olmanız için gereklidir. Yukarıda sunduğumuz kaynaklar ve bilgiler, iş kurma sürecinde size rehberlik edecektir.