ABD Temyiz Mahkemesi, Trump’ın Küresel Tarifelerinin Büyük Bölümünü Yasa Dışı İlan Etti

ABD Federal Temyiz Mahkemesi, Başkan Donald Trump’ın acil durum yasalarını kullanarak dünya genelindeki ülkelere uyguladığı “karşılıklı” tarifelerin büyük kısmını yasa dışı buldu. Cuma günü Washington merkezli mahkemenin açıkladığı 7’ye 4’lük karar, Trump’ın korumacı ekonomi politikasının merkezini sarsarken, Kanada dahil birçok ülkeyle yapılan gayriresmî ticaret anlaşmalarını da geçersiz kılma ihtimali taşıyor.

Karar, Trump’ın Uluslararası Acil Durum Ekonomik Yetkiler Yasası’nı (IEEPA) kullanarak neredeyse tüm ülkelere yüzde 10’luk “taban” tarife ve bazı ülkelere daha yüksek oranlar getirmesine ilişkin uygulamaları kapsıyor. Ancak çelik, alüminyum, otomobil ve bakır üzerindeki 232. Madde kapsamında getirilen tarifeler bu karardan etkilenmiyor.

Trump, ticaret açığını “ulusal kriz” olarak tanımlayıp bu tarifeleri gerekçelendirmiş, Kanada, Meksika ve Çin’e ise fentanil krizini ek neden olarak göstermişti. Kanada özelinde, ABD ile Meksika-Kanada Anlaşması (USMCA) kapsamı dışındaki mallara yüzde 35, petrol, gaz ve potasa ise yüzde 10 tarife uygulanıyor.

Mahkeme, IEEPA’nın başkanlara tarife yetkisi vermediğini ve bu yasada böyle bir düzenleme bulunmadığını vurguladı. Kararda, Trump’ın yetkilerini aştığı ve IEEPA’nın amacının savaş veya kriz anlarında düşman ülkelere yaptırım uygulamak olduğunu, tarifelerin bu kapsamda değerlendirilmediği ifade edildi. Alt mahkemeye, toplanan milyarlarca doların geri ödenip ödenmeyeceğini incelemesi talimatı verildi.

Trump karara sert tepki göstererek “TÜM TARİFELER HALA YÜRÜRLÜKTE!” ifadesini Truth Social’da paylaştı ve konuyu Yüksek Mahkeme’ye taşıyacağını açıkladı. Karar Ekim ayında yürürlüğe girecek, ancak temyiz süreci nedeniyle nihai kararı Yüksek Mahkeme’nin vermesi bekleniyor.

KPMG’den Lachlan Wolfers, kararın Kanada Başbakanı Mark Carney’nin Trump ile anlaşma imzalamak yerine müzakereleri sürdürme stratejisini haklı çıkarabileceğini söyledi. Wolfers, Trump’ın IEEPA yetkilerini kaybetse bile 232. Madde veya Kongre onayıyla benzer tarifeleri getirebileceğini belirtti.

Ottawa Üniversitesi’nden Prof. Wolfgang Alschner ise davanın, başkanın tek taraflı yetkilerinin sınırlarını Yüksek Mahkeme’nin önüne getirebileceğini söyledi. Trump’ın geçmişte Çin’e karşı kullandığı 301. Madde veya 1930 tarihli Gümrük Yasası’nın 338. Maddesi gibi farklı yolları deneyebileceğine işaret etti.

Trump yönetimi tarifeleri “Liberation Day” olarak adlandırdığı Nisan ayında duyurmuş, bazı ülkelerle ithalat kotaları ve yatırım sözleri karşılığında tarifeleri kısmen düşüren el sıkışma anlaşmaları yapmıştı. Kanada ise anlaşma imzalamadığı için Trump, 1 Ağustos’ta USMCA dışındaki ürünlerde vergiyi yüzde 25’ten yüzde 35’e çıkarmıştı.

Bu karar, ABD’de yürütme ile yasama arasındaki yetki dengesi, ticaret politikaları ve başkanlık makamının sınırları konusunda kritik bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.